کیفیت حفظ اختیار علت تامه در ارتباط با وجوب بالقیاس معلول از دیدگاه ملاصدرا

یکی از فروع اصل علیت ، وجوب بالقیاس است ونفی آن مستلزم نفی اصل علیت است، بعضی ازمتکلمین پنداشته اند که این قاعده ، مخصوص علت های جبری وبی اختیار است واما در مورد فاعلهای مختار،بعد از تحقق جمیع اجزاء علت ،باز جای اختیار وانتخاب فاعل،محفوظ است. غافل از اینکه قاعده ی عقلیه ، قابل تخصیص نیست . ازنظر برخی متکلمان ضرورت علّی دربحث فاعل های مختار و نیز دراینکه عالم حادث است ونیاز خدای سبحان،مشکل ساز می شود از این رو ایشان اولویت را جایگزین ضرورت علّی کرده اند .برخی از اندیشمندان معاصر نیز به طورکلی ضرورت علّی را چه به صورت غیری وچه بالقیاس منکرند وبرای نفی این دو ضرورت ، ادله ای اقامه کرده اند از نظر ایشان با پذیرش ضرورت علّی همه فاعل ها موجب خواهند بود مطلوب ما در این مقاله تثبیت ادعای ملاصدرا مبنی بر حفظ اختیار علت تامه در رابطه با وجوب بالقیاس معلول است.